تحلیل زمانی و مکانی ریسک خسارت کشاورزی در سیلابدشتها

موفقیت مدیریت سیلاب و تصمیم گیری در مورد میزان حفاظت منطقه، نیازمند آنالیز ریسک سیل می باشد. از آنجا که بخش مهمی از خسارات ناشی از سیل، خسارت کشاورزی می باشد بدون برآورد آن عملاً نمی توان درجه محافظت و ریسک مطلوب در پروژه های مهندسی سیلاب را تعیین کرد. بر این اساس تحقیق حاضر بر روی سه بخش اصلی هیدرولیک سیل، برآورد خسارت کشاورزی و آنالیز ریسک متمرکز شده است. با توجه به ضرورت وجود توابع خسارت کشاورزی برای همه گیاهان منطقه جهت آنالیز ریسک خسارت کشاورزی سیل، در این مطالعه با ارائه یک روش تحلیلی علاوه بر بررسی رفتار متقابل گیاه و جریان، منحنی خمش گیاهان، ماکزیمم تنش کششی و نقطه شکست آنها در شرایط غیر مستغرق با به دست آوردن شرایط بحرانی جریان برای شکست گیاه، رابطه ای بین خسارت صددرصد و پارامترهای سیل تعریف گردید که می توان در مواقع فقدان تابع خسارت از آن به عنوان یک تخمین اولیه استفاده نمود. مقایسه روش تحلیلی ارائه شده با نتایج آزمایشگاهی برای محاسبه حاصل ضرب عمق در سرعت جریان به عنوان اندکس معرف در شکست گیاه و تنش کششی ماکزیمم، به ترتیب اختلافی کمتر از 5/0 و 1/0 درصد را نشان می دهد. همچنین با انجام یک مجموعه از آزمایشات برای گیاه نمونه برنج که کشت غالب مناطق شمال ایران و محصولی استراتژیک می باشد، تابع خسارت از طریق ایجاد ارتباط بین درصد خسارت و عواملی نظیر ارتفاع سیل، سرعت جریان، عدد رینولدز و غیره استخراج گردید. نتایج نشان داد که شبیه سازی تابع خسارت-عوامل فیزیکی سیل با پارامتر بی بعد رینولدز و تابع لگاریتمی بهترین نتیجه را به دست می دهد و میزان خسارت وارد شده به ترتیب در مراحل پس از نشا، ساقه زنی، درو و خوشه دهی کاهش می یابد. بنابراین زمان وقوع سیلاب از عوامل مهم در بروز خسارت کشاورزی به شمار می رود. بر این اساس تحلیل ریسک زمانی و مکانی خسارت کشاورزی برای منطقه آزارود با ترکیب نتایج شبیه سازی هیدرولیکی سیل توسط مدل cche-2d و توابع خسارت کشاورزی انجام گرفت. با توجه به عدم قطعیت پارامترهای متعددی که در برآورد خسارت کشاورزی مورد استفاده قرار می گیرند، علاوه بر تحلیل ریسک با استفاده از امید ریاضی پارامترها، تحلیل مزبور با در نظر گرفتن عدم قطعیت مهمترین عوامل موثر در ایجاد خسارت نیز انجام شد و نهایتاً به منظور سوق دادن تلاشهای میدانی به سوی جمع آوری اطلاعات دقیق تر روی مهمترین عوامل، سهم هر یک از عوامل در عدم قطعیت خسارت برآورد شده تعیین گردید. به عنوان نمونه خسارت سالانه مورد انتظار کشاورزی(agead) برای گستره سیل 500 ساله برابر با 8/1 درصد می باشد. این عدد با در نظر گرفتن عدم قطعیت تابع احتمال-دبی به 9/1 درصد، با در نظر گرفتن عدم قطعیت تابع احتمال-دبی و توابع خسارت به15/2 درصد و با در نظر گرفتن عدم قطعیت تابع احتمال-دبی، توابع خسارت و ضریب مانینگ (عدم قطعیت کلی) به 51/2 درصد افزایش می یابد. بر این اساس عدم قطعیت ناشی از هر کدام از موارد بالا به ترتیب برابر با 5/5، 44/19 و 44/39 درصد می باشد. کلمات کلیدی: تابع خسارت کشاورزی، خسارت سالانه مورد انتظار، تحلیل ریسک زمانی و مکانی، برنج، رفتار متقابل گیاه و جریان